Ψυχοθεραπεία
Η ψυχοθεραπεία είναι μια διαδικασία που στοχεύει πρωτίστως στη δημιουργία μιας σχέσης εμπιστοσύνης και ασφάλειας ανάμεσα στο θεραπευτή και στο θεραπευόμενο. Η θεραπευτική σχέση είναι ιδιαίτερα σημαντική για την πορεία της θεραπείας και χαρακτηρίζεται από το γνήσιο ενδιαφέρον του θεραπευτή, την ειλικρίνεια, την εχεμύθεια και τον σεβασμό. Με βάση τη θεραπευτική σχέση και μέσα από το διάλογο και την εφαρμογή συγκεκριμένων μεθόδων και τεχνικών, η ψυχοθεραπεία αποσκοπεί να βοηθήσει το άτομο να εκφράσει τις σκέψεις και τα συναισθήματά του, να γνωρίσει καλύτερα τον εαυτό του, να αναπτύξει την προσωπικότητά του και να βελτιώσει τις διαπροσωπικές του σχέσεις. Με άλλα λόγια στόχος της ψυχοθεραπείας είναι να ενδυναμώσει το άτομο και να προάγει την ψυχική υγεία και την ποιότητα ζωής του.
Μπορεί να απευθυνθεί κανείς σε ψυχοθεραπευτή για διάφορα θέματα, όπως
- Διαταραχές της διάθεσης, π.χ. κατάθλιψη, άγχος, κρίσεις πανικού, φοβίες
- Προβλήματα σχέσεων και επικοινωνίας με τους άλλους
- Μειωμένη αυτοεκτίμηση και αυτοπεποίθηση
- Διαταραχές πρόσληψης τροφής, π.χ. υπερφαγία
- Προβλήματα συμπεριφοράς, π.χ. εκρήξεις θυμού, παρορμητική συμπεριφορά
- Έμμονες ιδέες και ψυχαναγκαστικές συμπεριφορές
- Δυσκολία προσαρμογής σε χρόνια προβλήματα υγείας ή πρόσφατη διάγνωση
- Τραυματικές εμπειρίες, πένθος, απώλεια
- Προβλήματα ύπνου
- Χρόνιος πόνος και ψυχοσωματικά προβλήματα, π.χ. κεφαλαλγίες
- Σεξουαλικά προβλήματα ή αναζητήσεις
- Δυσκολία προσαρμογής στον εργασιακό χώρο ή δυσκολίες που απορρέουν από την αλλαγή περιβάλλοντος
Δεν είναι απαραίτητο ωστόσο να υπάρχουν πολύ έντονα συμπτώματα ή ειδικά προβλήματα για να ξεκινήσει κανείς ψυχοθεραπεία. Μερικές φορές αρκεί η επιθυμία του ατόμου για προσωπική ανάπτυξη, αυτογνωσία και αυτοβελτίωση ή η ανάγκη για ψυχική ηρεμία και για τη δημιουργική εξέλιξη των ικανοτήτων του.
Πότε να απευθυνθεί κανείς σε ψυχοθεραπευτή;
Αν και όλοι μας αντιμετωπίζουμε σε κάποια στιγμή της ζωής μας προβλήματα, τις περισσότερες φορές τα λύνουμε μόνοι μας ή με την βοήθεια των δικών μας ανθρώπων. Κάποιες φορές όμως τα προβλήματα υπερβαίνουν τις δυνατότητές μας, και τότε είναι που αναζητούμε τη βοήθεια κάποιου ειδικού. Μερικές ενδείξεις που υποδηλώνουν την ανάγκη να απευθυνθεί κανείς σε έναν ειδικό είναι όταν βιώνει έντονα και δυσάρεστα συναισθήματα, όταν συνειδητοποιεί ότι τα προβλήματα που αντιμετωπίζει επανεμφανίζονται στη ζωή του και τελικά παραμένουν άλυτα και ιδιαίτερα όταν η αλλαγή της διάθεσης και τα προβλήματα εμποδίζουν τη λειτουργικότητα ή υποβαθμίζουν την ποιότητα ζωής του. Μέσα από τη διαδικασία της ψυχοθεραπείας το άτομο αποκτά αυτογνωσία και μαθαίνει αποτελεσματικότερους τρόπους να αντιμετωπίζει τις δυσκολίες του και να ξεπερνά τα προβλήματά του.
Γιατί να απευθυνθεί κανείς σε ψυχοθεραπευτή και όχι σε κάποιο κοντινό του πρόσωπο;
Οπωσδήποτε τα κοντινά μας πρόσωπα μπορούν να μας στηρίζουν σε δύσκολες στιγμές. Ωστόσο, μία βασική διαφορά της ψυχοθεραπείας είναι ότι εκτός από τη συναισθηματική υποστήριξη, αποβλέπει στην αλλαγή του τρόπου αντιμετώπισης των προβλημάτων και στην εγκαθίδρυση μακροχρόνιων αλλαγών μέσα από εξειδικευμένες γνώσεις και πρακτικές. Σε σύγκριση με ένα φίλο, ο ψυχοθεραπευτής παραμένει αντικειμενικός και διαθέτει τις κατάλληλες γνώσεις και την εκπαίδευση ώστε να βοηθήσει ουσιαστικά το άτομο που βρίσκεται σε δύσκολη συναισθηματική κατάσταση.
Με ποιο τρόπο γίνεται η ψυχοθεραπεία;
Η ψυχοθεραπεία ξεκινά με την αξιολόγηση και την ανάλυση των προβλημάτων του ατόμου με στόχο την καλύτερη κατανόηση τους. Προχωρά με τη λήψη του ιστορικού, δηλαδή με τη συλλογή πληροφοριών γύρω από τη ζωή του ατόμου. Το ιστορικό βοηθά να αναγνωριστούν οι αιτίες των προβλημάτων και των δυσκολιών, καθώς και οι ιδιαίτερες συνθήκες κατά τις οποίες εμφανίστηκαν και διατηρούνται τα προβλήματα. Στη συνέχεια, γίνεται προσπάθεια να αντιμετωπιστούν τα προβλήματα και να ενδυναμωθεί ψυχικά το άτομο. Θεραπευτής και θεραπευόμενος συνεργάζονται για να συμφωνήσουν από κοινού τους στόχους και την πορεία της θεραπείας. Επίσης, συχνά ζητείται από το άτομο να υιοθετήσει νέες συμπεριφορές και να δοκιμάσει την αποτελεσματικότητά τους στην καθημερινή ζωή. Η ψυχοθεραπεία γίνεται μέσα σε ένα πλαίσιο εχεμύθειας, εμπιστοσύνης και αλληλοσεβασμού.
Με τι συχνότητα γίνεται η ψυχοθεραπεία και για ποιο χρονικό διάστημα;
Η ψυχοθεραπεία γίνεται συνήθως σε εβδομαδιαία βάση και η συνάντηση διαρκεί περίπου 50 λεπτά. Η συνολική διάρκεια της θεραπείας εξαρτάται από το είδος, τη φύση και τις ιδιαιτερότητες των προβλημάτων, τους στόχους που θέτει το άτομο, τη δέσμευση του στη θεραπεία, και άλλους παράγοντες. Η λήξη της θεραπείας πραγματοποιείται όταν έχουν αντιμετωπιστεί τα συμπτώματα και έχουν επιτευχθεί οι στόχοι του ατόμου και πάντα αποφασίζεται σε συνεργασία με το θεραπευτή του.
Πώς ξεκίνησε η ψυχοθεραπεία και πόσο αποτελεσματική είναι;
Η ψυχοθεραπεία άρχισε να αναπτύσσεται στα τέλη του 19ου αιώνα με πρωτοπόρο τον Σίγκμουντ Φρόυντ. Ο Φρόυντ διαμόρφωσε την ψυχανάλυση, μια δημοφιλή προσέγγιση της ψυχοθεραπείας. Ωστόσο, έκτοτε έχουν αναπτυχθεί και άλλες μέθοδοι και προσεγγίσεις στην ψυχοθεραπεία, όπως η Γνωσιακή-Συμπεριφοριστική Ψυχοθεραπεία και η Θεραπεία Σχημάτων. Υπάρχει πληθώρα ερευνητικών δεδομένων που υποστηρίζουν την αποτελεσματικότητα της Γνωσιακής-Συμπεριφοριστικής Ψυχοθεραπείας και της Θεραπειας Σχημάτων σε ένα μεγάλο εύρος προβλημάτων ψυχικής υγείας. Οι μέθοδοι και οι τεχνικές ο ψυχοθεραπευτής βασίζονται στο θεωρητικό υπόβαθρο της κάθε προσέγγισης και υποστηρίζονται από ερευνητικά δεδομένα και τη διεθνή επιστημονική βιβλιογραφία.