Τι είναι το εγκεφαλικό επεισόδιο;
Το Αγγειακό Εγκεφαλικό Επεισόδιο συνήθως συμβαίνει ξαφνικά και χωρίς προειδοποίηση. Οι περισσότεροι άνθρωποι που προσβάλλονται είναι πάνω από 65 ετών, όμως ακόμα και έφηβοι ή παιδιά μπορεί να πάθουν εγκεφαλικό. Το εγκεφαλικό μπορεί να επηρεάσει την κινητικότητα, τη διάθεση και τη σκέψη, αλλά τα συμπτώματα που εμφανίζει ο κάθε άνθρωπος είναι διαφορετικά και για αυτό το λόγο η αντιμετώπισή τους οφείλει να είναι εξατομικευμένη.
Ο πιο συνηθισμένος τύπος εγκεφαλικού είναι το ισχαιμικό επεισόδιο. Αυτό συμβαίνει όταν η αιματική ροή αποφράσσεται λόγω κάποιου θρόμβου που δημιουργείται σε μια αρτηρία στον εγκέφαλο. Ο θρόμβος μπορεί να σχηματιστεί και σε μια αρτηρία κάπου άλλου στο σώμα και να μεταφερθεί στον εγκέφαλο μέσω του αίματος και τότε ονομάζεται εμβολή. Ο δεύτερος τύπος είναι το αιμορραγικό εγκεφαλικό επεισόδιο και συμβαίνει όταν μια αρτηρία στον εγκέφαλο υποστεί ρήξη προκαλώντας αιμορραγία.
Ποιοι είναι οι παράγοντες κινδύνου του εγκεφαλικού;
Υπάρχουν μερικοί παράγοντες κινδύνου οι οποίοι δεν υπόκεινται στον έλεγχο του ατόμου, π.χ. η ηλικία άνω των 65 ετών, το ανδρικό φύλο και το οικογενειακό ιστορικό, καθώς και η ύπαρξη διαβήτη και καρδιακών νόσων. Υπάρχουν όμως και παράγοντες κινδύνου που μπορούν να ελεγχθούν, όπως είναι η υψηλή πίεση, η υψηλή χοληστερόλη, η υπερβολική κατανάλωση οινοπνευματωδών ποτών, το κάπνισμα, η παχυσαρκία, η διατροφή πλούσια σε λίπη και αλάτι, η έλλειψη σωματικής άσκησης, το υπερβολικό άγχος και η κατάθλιψη. Με τις σωστές αλλαγές στον τρόπο ζωής μπορεί να μειωθεί δραστικά η πιθανότητα να συμβεί ένα εγκεφαλικό.
Τι συμβαίνει κατά τη διάρκεια του εγκεφαλικού;
Και στους δυο τύπους εγκεφαλικού επεισοδίου (ισχαιμικό ή αιμορραγικό), η παροχή αίματος σε μια περιοχή του εγκεφάλου διακόπτεται και τα εγκεφαλικά κύτταρα αδυνατούν να πάρουν το οξυγόνο και τα θρεπτικά συστατικά που κουβαλά το αίμα. Χωρίς το οξυγόνο και τα θρεπτικά συστατικά τα εγκεφαλικά κύτταρα παθαίνουν βλάβη ή πεθαίνουν. Ο εγκέφαλος ελέγχει ό,τι κάνουμε, ό,τι σκεφτόμαστε και ό,τι νιώθουμε. Επομένως αν μια περιοχή του υποστεί βλάβη ή νεκρωθεί, τότε μπορεί να επηρεαστούν όχι μόνο οι κινητικές λειτουργίες, αλλά και οι γνωστικές και συναισθηματικές.
Τα πρώτα σημάδια του εγκεφαλικού περιλαμβάνουν:
• μούδιασμα, αδυναμία ή παράλυση μιας πλευράς του σώματος
• κακή άρθρωση λέξεων ή αδυναμία κατανόησης του λόγου
• θολή όραση ή απώλεια όρασης
• απώλεια ισορροπίας ή σύγχυση
• ξαφνικός και έντονος πονοκέφαλος
Τι συμβαίνει μετά το εγκεφαλικό και πώς βοηθά η αποκατάσταση;
Κάθε εγκεφαλικό είναι διαφορετικό και το πώς επηρεάζεται κάθε άνθρωπος εξαρτάται από το ποια περιοχή του εγκεφάλου έχει υποστεί βλάβη, πόσο σοβαρή είναι αυτή, καθώς και τη γενικότερη κατάσταση του οργανισμού. Τα εγκεφαλικά κύτταρα που πεθαίνουν δεν αναγεννιούνται, όμως αυτά που έχουν υποστεί βλάβη, αρχίζουν να επαναδημιουργούν τις συνδέσεις τους με άλλα κύτταρα όταν υποχωρεί το οίδημα που είχε δημιουργηθεί στον εγκέφαλο από το εγκεφαλικό. Επίσης, υγιείς περιοχές του εγκεφάλου μπορεί να αναλάβουν κάποιες από τις λειτουργίες αυτών που έχουν νεκρωθεί.
Μετά από ένα εγκεφαλικό ο οργανισμός χρειάζεται χρόνο για να θεραπευτεί και να ξανακερδίσει τις ικανότητες που έχει χάσει. Η βελτίωση είναι συνήθως εντυπωσιακή τους πρώτους μήνες, αλλά τείνει να γίνεται πιο αργή και σταδιακή όσο περνά ο χρόνος. Παρ’ όλα αυτά, βελτίωση μπορεί να παρατηρηθεί ακόμα και χρόνια μετά το εγκεφαλικό.
Η αποκατάσταση βοηθά το άτομο να ξεπεράσει κάποια συμπτώματα ή να μάθει να αντιμετωπίζει και να προσαρμόζεται στις επιπτώσεις του εγκεφαλικού με στόχο να γίνει όσο πιο ανεξάρτητο μπορεί. Η ζωή δεν σταματά κατά τη διάρκεια της αποκατάστασης, αντιθέτως η αποκατάσταση συνδέεται άμεσα με την καθημερινή ζωή του ατόμου και τις δραστηριότητες που ήδη έχει ή που θα ήθελε να αναλάβει. Στην αποκατάσταση εμπλέκονται διάφοροι επαγγελματίες από τον κλάδο της υγείας, όπως φυσιοθεραπευτές, νευροψυχολόγοι λογοθεραπευτές, εργοθεραπευτές.
Ποιες είναι οι θεραπείες για το εγκεφαλικό;
Φυσιοθεραπεία: Μετά από το εγκεφαλικό είναι πολύ συχνή η αδυναμία ή η παράλυση ενός χεριού ή ποδιού (συνήθως από τη μια πλευρά του σώματος) και η αστάθεια. Η φυσιοθεραπεία βοηθά το άτομο να ανακτήσει την κινητικότητα στο χέρι ή στο πόδι, το μυϊκό έλεγχο και τη δύναμη που έχουν χαθεί. Ο φυσιοθεραπευτής επίσης βοηθά με τον πόνο που εμφανίζεται πολλές φορές στο χέρι ή στο πόδι λόγω της σπαστικότητας.
Νευροψυχολογία: Ο νευροψυχολόγος αξιολογεί τις δυσκολίες στις λειτουργίες της σκέψης (π.χ. προσοχή και μνήμη) και βοηθά το άτομο να τις αντιμετωπίσει με διάφορες στρατηγικές. Επίσης, αν το άτομο νιώθει θλίψη και άγχος για αυτό που του συνέβη και δυσκολεύεται να αποδεχτεί τη νέα κατάσταση, ο νευροψυχολόγος το βοηθά να επεξεργαστεί τα οδυνηρά συναισθήματα. Ακόμα μπορεί να βοηθήσει σε περιπτώσεις όπου το άτομο δυσκολεύεται να ελέγξει τις συναισθηματικές του αντιδράσεις, π.χ. κλαίει πολύ συχνά ή γελάει σε ακατάλληλες στιγμές.
Εργοθεραπεία: Η εργοθεραπεία χρησιμοποιεί μια ποικιλία τεχνικών και στρατηγικών για να εκπαιδεύσει το άτομο να αντιμετωπίσει τις δυσκολίες που ανακύπτουν στις καθημερινές δραστηριότητες και να το βοηθήσει να επιστρέψει στα ενδιαφέροντά του και στην εργασία του. Για παράδειγμα, το άτομο μαθαίνει να τρώει ή να ντύνεται χρησιμοποιώντας το ένα χέρι (αν το άλλο είναι αδύναμο) ή εξασκεί τις λεπτές κινήσεις των χεριών με διάφορες χειροτεχνίες ή τις νοητικές δεξιότητες με διάφορα παιχνίδια.
Λογοθεραπεία: Μερικές φορές το εγκεφαλικό επηρεάζει την ικανότητα κατάποσης και το άτομο χρειάζεται εκπαίδευση από το λογοθεραπευτή για να τρώει με ασφάλεια. Άλλες φορές δυσκολεύεται να βρει τις λέξεις που θέλει για να εκφραστεί ή δεν κατανοεί αυτά που του λένε οι άλλοι. Επίσης, μπορεί να δυσκολεύεται να γράψει ή να διαβάσει. Η λογοθεραπεία βοηθά το άτομο να ανακτήσει αυτές τις δεξιότητες καθώς και να βρει άλλους τρόπους να επικοινωνήσει.
